Iedere hooggevoelige persoon is er bekend mee: overprikkeling. Je zenuwstelsel is overbelast doordat je te veel indrukken te verwerken krijgt. Overprikkeling ontstaat als er te veel gebeurt in je hoofd en lijf. Het kan komen door drukte, stress of een overdaad aan prikkels. Het resultaat? Je voelt je uitgeput, overweldigd en hebt behoefte aan rust en tijd alleen om bij te komen. Dit hoort bij het leven en hoeft geen probleem te zijn als je ook echt tijd neemt om te herstellen. Helaas lukt dit niet altijd. En zo kunnen we terecht komen in de cirkel van overprikkeling (bron: Annek Tol).

Overprikkeling en hooggevoeligheid

Dat hooggevoelige personen (HSP) zo vatbaar zijn voor overprikkeling komt doordat hun zenuwstelsel anders werkt dan dat van minder gevoelige mensen. Dit zijn de kenmerken van hooggevoelige personen die maken dat zij gemakkelijker overprikkeld raken:

Diepgaande verwerking:
HSP nemen informatie uit hun omgeving veel gedetailleerder en intenser waar. Kleine details en subtiele signalen worden vervolgens ook nog intensiever verwerkt en dit kost veel energie.

Overstimulatie:
Het zenuwstelsel van HSP is gevoeliger, waardoor ze sneller overprikkeld kunnen raken door stimuli zoals fel licht, harde geluiden of sterke geuren.

Emotionele intensiteit en empatisch vermogen:
HSP ervaren emoties op een dieper niveau. Positieve of negatieve emoties van henzelf of anderen kunnen intenser worden gevoeld en hierdoor raken hooggevoelige personen sneller emotioneel overbelast.

Sensorische gevoeligheid:
HSP pikken subtiele signalen beter op dan anderen. Ze zijn gevoeliger voor fel licht, geluid,  labeltjes, kou, warmte maar ook gevoeliger voor stimulerende middelen zoals cafeïne, suiker en alcohol. De verwerking van al deze signalen maakt dat hooggevoelige persoen gemakkelijker overprikkeld raken.

Cirkel van Overprikkeling

Door de intense waarneming en emotionele diepgang hebben HSP meer tijd nodig voor rust en herstel. Te veel prikkels gedurende langere tijd kunnen leiden tot vermoeidheid en overprikkeling. De “cirkel van overprikkeling” is de vicieuze cirkel  waarin hooggevoelige personen (HSP) kunnen belanden als reactie op overprikkeling. Het begint met overstimulatie, waarbij HSP worden blootgesteld aan te veel prikkels, zoals lawaai, drukte, of emotionele stress. De overstimulatie leidt tot overweldiging, waarbij HSP zich overspoeld voelen door de vele indrukken en emoties. Dit kan leiden tot stress en angst. Als reactie op de overweldiging, kunnen HSP de neiging hebben zich terug te trekken. Ze vermijden situaties die overprikkeling kunnen veroorzaken, wat hun sociale leven kan beïnvloeden. Terugtrekking kan leiden tot isolement, waarbij HSP zich geïsoleerd voelen van anderen en zichzelf afschermen om overprikkeling te voorkomen. Door het vermijden van prikkelende situaties, kunnen HSP kansen missen voor groei, plezier en verbinding met anderen. Wanneer lange termijn overprikkeling ontstaat, ben je ver voorbij je eigen grenzen en kun je niet meer functioneren. Hieronder worden de verschillende fase van de Cirkel van Overprikkeling (bron: Annek Tol) verder toegelicht.

FASE 0: ONTSPANNING

In deze fase ben je ontspannen en ervaar je geen tot weinig prikkels. Je spieren zijn ontspannen, je slaapt goed en je voelt je energiek.

FASE 1: DAGELIJKSE PRIKKELS

In de loop van de dag komen er allerlei prikkels voorbij. Dit zijn de normale dagelijkse dingen zoals werk, boodschappen doen, de chaos van het gezinsleven. En dit veroorzaakt soms buikpijn, spanning, weinig geduld of een knoop in je maag. Je batterij is aan het einde van de dag (bijna) leeg maar dit is de goede soort vermoeidheid die bij een normaal leven hoort. Na een goede nachtrust sta je de volgende dag weer fit op.

FASE 2: OVERPRIKKELING +

Dan komt de fase van extra overprikkeling. Je hebt je normale dagelijkse chaos hebt maar dan met wat extra uitdaging. Een strakke deadline op het werk of je kind wordt plotseling ziek. Je merkt dat je gaat piekeren, iedere virus meepikt, minder goed slaapt en een korter lontje begint te krijgen. Als je deze signalen herkent en bewust extra tijd neemt om te herstellen, is dit een tijdelijke situatie en kun je na korte stressvolle periode weer terugkeren naar FASE 0.

FASE 3: PERIODIEKE OVERPRIKKELING

Naast de dagelijkse prikkels zit je nu in een periode waar je onder druk komt te staan. Denk aan een verbouwing, verhuizing maar bijvoorbeeld ook problemen op het werk. Je lichaam begint steeds meer signalen af te geven dat het moeite heeft om de hoeveelheid stress en prikkels te verwerken. Je bloeddruk gaat omhoog, je hebt vaker last van migraine, je krijgt darmklachten, je voelt je depressief en hebt regelmatig het gevoel dat niets lukt en bent halverwege de dag al door je energie heen.

FASE 4: LANGETERMIJN OVERPRIKKELING

In deze fase heb je te maken met langdurige stress door relatieproblemen, ernstige ziekte of mantelzorg. Je klachten worden steeds erger groter en het lukt niet meer om te herstellen. Je lichaam doet pijn en je bent altijd moe.

De fasen lopen in elkaar over en hierdoor krijg je steeds meer klachten. De cirkel van overprikkeling komt overeen met het ontstaan van (chronische) stress. En dit betekent dat de cirkel ook van toepassing is op minder gevoelige personen. Omdat hoog gevoelige mensen meer prikkels ervaren, schuiven zij sneller door naar een volgende fase als zij niet voldoende tijd nemen om te herstellen.

Ik werk met een uitgebreide lijst van signalen, symptomen en klachten en help je graag bij het inzichtelijk maken van jouw cirkel van overprikkeling. Je leert de signalen kennen die jouw lichaam geeft wanneer het behoefte heeft aan meer hersteltijd. Ook brengen we samen in kaart wat jou helpt om FASE 0 terug te komen. Een heel mooi  proces waar ik je graag bij begeleid. Op mijn website vind je meer informatie over het Minder Stress Traject. Of lees meer over de kenmerken van hooggevoeligheid

Tips voor Dagelijks Herstel

Je bent hoogsensitief, omgaan met prikkels is een uitdaging. Om een goede balans te houden is het belangrijk voldoende tijd te nemen voor dagelijks herstel. Hieronder 10 tips voor dagelijks herstel voor hooggevoelige personen:

Rustige Start: Begin je dag rustig. Neem de tijd om te ontwaken en bereid jezelf mentaal voor op de dag.

Ademhalingsoefeningen: Integreer korte ademhalingsoefeningen gedurende de dag om stress te verminderen en jezelf te kalmeren.

Pauzes Nemen: Neem regelmatig korte pauzes al is het maar een paar minuten. Geef jezelf een break van alle prikkels

Natuurpauze: Zoek tijdens de dag de natuur op voor een korte wandeling. Natuurlijke omgevingen helpen bij het herstellen van overprikkeling.

Stilte Zoeken: Creëer momenten van stilte in je dag. Dit kan bijvoorbeeld tijdens de lunch zijn of een paar minuten in een stille kamer.

Digitale Detox: Beperk blootstelling aan digitale prikkels, vooral voor het slapengaan. Vermijd daarom overmatig gebruik van telefoons en computers.

Grenzen Aangeven: Leer je grenzen kennen en wees assertief bij het aangeven van wat je wel en niet aankunt.

Creatieve Uiting: Zoek een creatieve uitlaatklep, zoals tekenen, schrijven of muziek maken, om emoties te uiten en te verwerken.

Mindfulness Praktijk: Oefen mindfulness of meditatie om je te helpen in het moment te blijven en de geest te kalmeren.

Avondroutine: Creëer een rustgevende avondroutine om jezelf voor te bereiden op een goede nachtrust. Vermijd stimulerende activiteiten voor het slapengaan.

Het implementeren van deze tips in je dagelijkse routine zorgt ervoor dat je kunt herstellen en je overprikkeling kunt verminderen.