Steeds vaker horen we de termen ‘hooggevoelig’ en ‘hoogbegaafd’ maar wat betekenen ze nu eigenlijk precies? Veel mensen vragen zich af of deze eigenschappen elkaar uitsluiten of juist overlappen. Vaak gaan ze hand in hand maar er zijn ook een aantal duidelijke verschillen. Aan de hand van inzichten van deskundigen zoals Kasimierz Dabrowski, Susan Tolan, Elaine Aron, Linda Silverman en Joseph Renzulli onderzoeken we de overeenkomsten en verschillen tussen hooggevoeligheid (HSP) en hoogbegaafdheid.

Overeenkomsten: Diepe verwerking en emotionele intensiteit

Hoewel hooggevoeligheid en hoogbegaafdheid op het eerste gezicht verschillend lijken, delen ze opvallend veel overeenkomsten: van diepe verwerking van informatie tot een intense beleving van emoties. Er zijn veel raakvlakken die een overlap tussen hoogbegaafdheid en hooggevoeligheid laten zien.

Diepe verwerking van informatie:
Zowel hoogbegaafden als hooggevoelige personen verwerken informatie diepgaand. Hoogbegaafdheid gaat vaak gepaard met een sterk intellect en een drang naar diepgaande kennis en begrip. Dabrowski (1972) noemt dit “overexcitabilities,” wat betekent dat hoogbegaafden informatie grondig analyseren en intens emoties ervaren. Hooggevoelige mensen, zoals Aron beschrijft, ervaren prikkels ook intens en reflecteren diep op hun ervaringen (Aron, 1996).

Probleemoplossend vermogen:
Beide groepen hebben een sterk probleemoplossend vermogen. Hoogbegaafden zijn hierbij vaak creatief en analytisch zoals Renzulli (2005) stelt. Tolan (2010) benadrukt dat hoogsensitieve personen juist een sterk ontwikkeld zelfbewustzijn hebben waardoor zij eerder intuïtief reageren bij het oplossen van problemen.

Overprikkeling:
Zowel hoogbegaafden als hooggevoelige individuen kunnen snel overprikkeld raken. Dit leidt tot een sterke behoefte aan rust en herstel. Zowel Aron (2010) als Dabrowski wijzen op het belang van een ondersteunende omgeving voor beide groepen. Deze omgeving helpt hen om te gaan met hun unieke eigenschappen. (Aron, 2010).

Intensiteit van ervaringen:
Bij zowel hooggevoelige als hoogbegaafde mensen kunnen ervaringen heel intens binnenkomen. Juist deze intensiteit in combinatie met hun diepe verwerking en probleemoplossend vermogen zorgt voor hun creativiteit en empathie. Dit is vervolgens zowel een kracht als een uitdaging. Silverman (2009) bevestigt dat deze intensiteit hen in staat stelt om hun omgeving en ervaringen grondig te doorvoelen.

Verschillen: Intellect versus Gevoeligheid

Naast overeenkomsten zijn er ook een aantal duidelijke verschillen tussen hooggevoeligheid en hoogbegaafdheid. Waar hoogbegaafdheid vooral draait om intellectuele vermogens ligt de nadruk bij hooggevoeligheid meer op emotionele beleving.

Focus op intellectuele capaciteiten:
Hoogbegaafdheid is primair verbonden aan onze intellectuele vaardigheden. Hoogbegaafden hebben een snelle denksnelheid en zijn in staat om complexe problemen vanuit een rationeel perspectief op te lossen. Ze benaderen uitdagingen analytisch waardoor ze snel tot oplossingen komen (Silverman, 2009).

Emotionele Beleving:
In tegenstelling tot hoogbegaafdheid richt hooggevoeligheid zich meer op de beleving van emoties en prikkels. Hooggevoelige mensen ervaren deze prikkels intens maar niet noodzakelijkerwijs sneller. Hun scherpzinnigheid voor details en nuances maakt hen vaak empathisch. Hoogbegaafden proberen hun emoties vooral intellectueel te begrijpen en te rationaliseren (Silverman, 1993).

Omgang met Stress:
Een cruciaal verschil ligt in hoe beide groepen met stress omgaan. Hoogbegaafden kunnen stress ervaren door een overvloed aan intellectuele uitdagingen of hoge verwachtingen. Terwijl dit hen ook motiveert om te presteren. Hooggevoelige mensen voelen zich daarentegen vaak sneller overweldigd door externe prikkels, wat kan leiden tot een sterke behoefte aan alleen zijn en rust. Dit verschil in stresservaring en -aanpak is een belangrijk aspect dat beide groepen onderscheidt (Aron, 1996; Tolan, 2010).

Hoe ontdek je of je Hooggevoelig, Hoogbegaafd of allebei bent?

1. Reflecteer op je ervaringen: Denk na over hoe je situaties beleeft. Word je snel geraakt door emoties en prikkels? Voel je je vaak overweldigd door je omgeving? Dit zijn duidelijke tekenen van hooggevoeligheid. Aan de andere kant, als je snel kunt denken en complexe problemen kunt oplossen, neig je meer naar hoogbegaafdheid.
2. Kijk naar creativiteit en empathie: Beide groepen hebben een sterk creatief en empathisch vermogen maar de manier waarop dit tot uiting komt, verschilt. Hoogbegaafden gebruiken hun creativiteit vaak om intellectuele uitdagingen aan te gaan terwijl hooggevoelige mensen hun creativiteit inzetten om hun emoties te uiten en anderen beter te begrijpen.
3. Doe een betrouwbare test: Er zijn verschillende tests beschikbaar die kunnen helpen om te ontdekken of je hooggevoelig of hoogbegaafd bent. Voor hooggevoeligheid kun je de HSP-test van Elaine Aron (https://www.studiorenew.nl/gratis-hsp-test/) overwegen terwijl IQ-tests inzicht kunnen geven in je intellectuele capaciteiten. Houd er rekening mee dat deze tests slechts een indicatie zijn en niet al je unieke eigenschappen kunnen vastleggen.
4. Zoek professionele begeleiding: Als je meer duidelijkheid wilt, overweeg dan begeleiding van een coach of psycholoog die gespecialiseerd is in hooggevoeligheid en hoogbegaafdheid. Zij  helpen je bij het ontdekken van je kwaliteiten en uitdagingen, en hoe je deze het beste kunt inzetten in je leven.

Waarom is dit belangrijk ?

Inzicht in hooggevoeligheid en hoogbegaafdheid kan je helpen je unieke kwaliteiten beter te begrijpen en te benutten. Hooggevoeligen kunnen leren omgaan met overprikkeling en hun gevoeligheid gebruiken als kracht in relaties en communicatie. Hoogbegaafden kunnen hun intellectuele vermogens en creativiteit inzetten om complexe uitdagingen op te lossen en innovatieve ideeën te ontwikkelen.

Wanneer je beide eigenschappen combineert, beschik je over een unieke mix van intellectuele kracht en gevoeligheid. Dit stelt je in staat om op een empathische manier complexe problemen aan te pakken en anderen te inspireren. Zoals Linda Silverman benadrukt, is het belangrijk om deze eigenschappen niet als afzonderlijke labels te zien, maar als complementaire aspecten van wie je bent (Silverman, 2009).

“Het lijkt erop dat een groot percentage van hoogbegaafde individuen ook hooggevoelig is. Deze personen zijn niet alleen zeer intelligent; ze verwerken de wereld op een dieper, intensiever niveau.” – Linda Silverman, auteur van ‘Giftedness 101’

Conclusie

Hooggevoeligheid en hoogbegaafdheid delen veel gemeenschappelijke kenmerken zoals diepe verwerking, emotionele intensiteit en creativiteit. Maar ze hebben ook duidelijke verschillen: hooggevoeligheid richt zich meer op de emotionele beleving terwijl hoogbegaafdheid zich focust op intellectuele capaciteiten. Door deze eigenschappen te begrijpen, kun je groeien als persoon en je talenten optimaal inzetten, zowel privé als professioneel.

Herken jij jezelf in deze kenmerken? Of zie je ze terug bij collega’s of vrienden? Deel je ervaringen en inzichten hieronder!

Bronvermelding

• Aron, E. N. (1996). The Highly Sensitive Person: How to Thrive When the World Overwhelms You. Broadway Books.
• Aron, E. N. (2010). The Highly Sensitive Person’s Workbook. Harmony Books.
• Dabrowski, K. (1964). Positive Disintegration. Little, Brown and Company.
• Dabrowski, K. (1972). Psychoneurosis is Not an Illness. Gryf Publications.
• Renzulli, J. S. (2005). The Three-Ring Conception of Giftedness: A Developmental Model for Promoting Creative Productivity. In Conceptions of Giftedness (pp. 246-279). Cambridge University Press.
• Silverman, L. K. (2009). Giftedness 101. Springer Publishing Company.
• Silverman, L. K. (1993). The Highly Gifted Child: A Practical Guide for Parents and Teachers. Gifted Child Today.
• Tolan, S. (2010). Being Highly Sensitive: Understanding Sensitivity in Children and Adults. The National Center for Gifted and Talented.